Nguy cơ đột quỵ đang âm thầm gia tăng ở người trẻ làm việc cường độ cao. Làm quá 55 giờ mỗi tuần, ngủ dưới 5 tiếng mỗi ngày có thể khiến não bộ trả giá đắt. Bài viết này chỉ rõ mối nguy âm thầm từ thói quen làm việc độc hại và cách nhận biết dấu hiệu đột quỵ sớm.

Đột quỵ không còn là bệnh của người lớn tuổi

Ngày nay, đột quỵ đang có xu hướng trẻ hóa một cách đáng báo động. Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 745.000 ca tử vong liên quan đến đột quỵ xảy ra ở những người làm việc quá 55 giờ mỗi tuần. Đáng chú ý, nhóm đối tượng có nguy cơ cao không ai khác chính là người trẻ tuổi – những người đang ở đỉnh cao của sự nghiệp nhưng lại đang đẩy bản thân đến giới hạn kiệt sức.

Cường độ làm việc cao –  nguyên nhân đáng kể gây đột quỵ

Cường độ làm việc cao – bao gồm làm việc quá 55 giờ mỗi tuần, thiếu ngủ, chịu áp lực liên tục – đang trở thành một trong những nguyên nhân lớn đẩy người trẻ vào nhóm nguy cơ đột quỵ dù không có bệnh nền tim mạch hay tiểu đường. 

Nguy hiểm hơn, những yếu tố này thường bị xem nhẹ hoặc coi là “chuyện thường” trong môi trường làm việc hiện đại. Tuy nhiên, về mặt y khoa, đây là các nguy cơ rất nghiêm trọng:

1. Thiếu ngủ mãn tính – Tăng áp lực lên hệ thần kinh và mạch máu

Nhiều người trẻ thức khuya làm việc, ngủ <5 tiếng mỗi đêm trong nhiều tháng. Việc này làm rối loạn nhịp sinh học tự nhiên, gây mất cân bằng hormone, đặc biệt là hormone kiểm soát huyết áp và đường huyết. 

Theo các nghiên cứu trên Tạp chí Sleep Health, thiếu ngủ làm tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm – một yếu tố làm tăng huyết áp, nhịp tim và nguy cơ xơ vữa động mạch – nền tảng dẫn đến nhồi máu não và xuất huyết não.

2. Căng thẳng kéo dài (stress mãn tính) – Gây hại mạch máu và tim

Stress kéo dài khiến tuyến thượng thận tiết ra nhiều cortisol và adrenaline – các hormon gây co mạch, làm tim đập nhanh, huyết áp tăng cao. Về lâu dài, stress làm tổn thương nội mạc mạch máu não, thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa và cục máu đông.

3. Bỏ bữa, ăn uống không điều độ – Tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa

Khi bận rộn với công việc, nhiều người có thói quen ăn trễ, ăn qua loa hoặc bỏ bữa. Điều này dễ dẫn đến rối loạn đường huyết, rối loạn lipid máu – các yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tắc nghẽn mạch máu não. Ngoài ra, việc lạm dụng đồ ăn nhanh, thiếu chất xơ, rau xanh và omega-3 cũng làm suy yếu sức khỏe mạch máu.

Xem thêm: Bệnh nhân đột quỵ được cứu sống nhờ can thiệp mạch kịp thời trong “giờ vàng”

4. Lười vận động – “kích hoạt” sự hình thành cục máu đông

Ngồi lâu trước máy tính, ít vận động thể chất khiến tuần hoàn máu chậm lại, tăng khả năng hình thành cục máu đông trong lòng mạch. Nếu cục máu đông di chuyển lên não, nó có thể gây tắc nghẽn mạch máu não – chính là đột quỵ thiếu máu cục bộ. 

Tình trạng “hội chứng người ngồi” đã được ghi nhận là yếu tố góp phần vào tỷ lệ đột quỵ tăng cao ở dân văn phòng và freelancer.

5. Lạm dụng chất kích thích – Tổn thương thành mạch và làm tăng nguy cơ huyết khối

Áp lực công việc khiến nhiều người trẻ lệ thuộc vào cà phê, nước tăng lực, thuốc lá, thậm chí rượu để tỉnh táo hoặc giải tỏa stress. Tuy nhiên, các chất này đều là “tác nhân gia tốc” gây tổn thương thành mạch, làm tăng nguy cơ huyết khối và xơ vữa. Theo Dự án NCD của WHO, việc hút thuốc và uống rượu thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ gấp 2–4 lần.

Tất cả những yếu tố trên không tách biệt mà kết hợp với nhau, tạo thành tác nhân có nguy cơ cao khiến người trẻ tuổi – những người tưởng như đang ở đỉnh cao sức khỏe – lại trở thành nhóm chủ quan nhất với đột quỵ. 

Thực tế, tại nhiều khoa Cấp cứu – Đột quỵ của các bệnh viện lớn, tỉ lệ bệnh nhân dưới 45 tuổi đang ngày càng tăng, với nguyên nhân hàng đầu là lối sống không lành mạnh do công việc quá tải.

Các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ dễ bị bỏ qua

Mặc dù đột quỵ thường được xem là một biến cố xảy ra “đột ngột”, nhưng trên thực tế, cơ thể vẫn có thể phát đi những tín hiệu cảnh báo sớm. Việc nhận diện và phản ứng đúng trong “giờ vàng” (6 giờ đầu kể từ khi khởi phát triệu chứng) là yếu tố quyết định sự sống còn và mức độ hồi phục của người bệnh.

Những dấu hiệu điển hình cảnh báo đột quỵ bao gồm:

• Tê yếu hoặc liệt một bên tay hoặc chân
  Đây là dấu hiệu phổ biến nhất. Người bệnh có thể cảm thấy tê rần, mất cảm giác hoặc không thể cử động tay/chân bên trái hoặc bên phải. Đôi khi cảm giác này diễn ra thoáng qua, khiến người bệnh chủ quan bỏ qua.
• Méo miệng, nói khó hoặc không rõ lời
  Một bên cơ mặt có thể đột nhiên bị sụp xuống, môi lệch. Người bệnh nói líu, nói không thành câu hoặc khó diễn đạt ý – đây là triệu chứng thần kinh rất đặc trưng.
• Khó nuốt hoặc nghẹn bất thường
  Khó nuốt cũng là dấu hiệu tổn thương trung tâm điều khiển vận động nuốt ở não. Người bệnh có thể bị sặc nước, thức ăn dù không có tiền sử bệnh tiêu hóa.
• Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân
  Cơn đau đầu khởi phát đột ngột, dữ dội, không giống những cơn đau đầu thông thường. Đặc biệt nếu kèm theo buồn nôn, nôn ói hoặc rối loạn ý thức, cần nghĩ đến xuất huyết não.
• Thị lực mờ, nhìn đôi hoặc mất thị lực đột ngột
  Người bệnh có thể không nhìn rõ ở một mắt hoặc cả hai mắt, cảm giác “màn sương che phủ” hoặc không xác định được hình ảnh rõ ràng.
• Chóng mặt, mất thăng bằng, đi đứng loạng choạng
  Đột quỵ ở vùng tiểu não hoặc thân não có thể khiến người bệnh đột ngột mất khả năng giữ thăng bằng, choáng váng, dễ té ngã.

Xem thêm: Tầm soát Đột quỵ Não – Chủ động phòng ngừa & can thiệp kịp thời

Ghi nhớ quy tắc FAST để phát hiện đột quỵ nhanh:

• F (Face) – Mặt méo: Yêu cầu người bệnh cười, xem có bị lệch miệng không.
• A (Arms) – Tay yếu: Yêu cầu nâng hai tay lên, xem có tay nào rơi xuống không.
• S (Speech) – Nói khó: Yêu cầu lặp lại một câu đơn giản, kiểm tra xem có nói ngọng hay không rõ từ không.
• T (Time) – Thời gian: Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy gọi cấp cứu 115 hoặc đến ngay cơ sở y tế gần nhất. Mỗi phút chậm trễ là hàng triệu tế bào não chết đi.

Tại sao phát hiện đột quỵ trong “giờ vàng” lại quan trọng?

Trong vòng 6 giờ đầu sau khởi phát đột quỵ, bác sĩ có thể chỉ định thuốc tiêu sợi huyết để làm tan cục máu đông, giúp tái thông mạch máu não bị tắc nghẽn. Sau mốc thời gian này, hiệu quả điều trị giảm rõ rệt và nguy cơ biến chứng tăng cao. Do đó, việc nhận diện triệu chứng càng sớm – can thiệp càng sớm – khả năng phục hồi càng cao.

Làm việc chăm chỉ nhưng đừng đánh đổi bằng sức khỏe

Thành công không đến từ việc làm việc bỏ quên thời gian mỗi ngày không ngừng nghỉ. Thay vào đó, hãy:

• Giữ lịch làm việc – nghỉ ngơi khoa học: làm đủ 8 tiếng một ngày; ngủ đủ 8 tiếng mỗi đêm.
• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày: giúp giảm stress, tăng tuần hoàn máu.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ và tầm soát sớm yếu tố nguy cơ đột quỵ

Xem thêm: Thông tin các gói dịch vụ khám tổng quát tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh

Tầm soát đột quỵ não – Chìa khóa bảo vệ sức khỏe trong guồng quay công việc

Tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh, chúng tôi xây dựng gói Tầm soát nguy cơ đột quỵ não, phù hợp cho cả người trẻ và trung niên có lối sống bận rộn.

THÔNG TIN GÓI TẦM SOÁT NGUY CƠ ĐỘT QUỴ NÃO:

Xem thêm: Thông tin các gói dịch vụ khám tổng quát tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh

Hãy liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để được tư vấn và đặt lịch hẹn TẦM SOÁT ĐỘT QUỴ

Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh – Đồng hành cùng cộng đồng trên hành trình bảo vệ sức khỏe.