Ung thư gan là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu do ung thư trên toàn cầu. Trong đó, ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular carcinoma – HCC) chiếm hơn 80% tổng số ca bệnh. Khi được phát hiện ở giai đoạn sớm, HCC có thể điều trị triệt để bằng phẫu thuật cắt gan, tuy nhiên với các ca ở giai đoạn trung gian hoặc phức tạp, ghép gan hiện đang là lựa chọn điều trị tối ưu, đem lại khả năng sống sót dài hạn vượt trội.
Báo cáo khoa học mới nhất của TS.BS Lâm Vũ Hồng (Bệnh viện Trường Canh, Cao Hùng, Đài Loan) tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh đã tổng hợp những tiến bộ nổi bật trong lĩnh vực ghép gan điều trị HCC, từ tiêu chuẩn chọn bệnh nhân, các chiến lược hạ giai đoạn (downstaging), đến liệu pháp bổ trợ sau ghép nhằm tối ưu hiệu quả điều trị và giảm thiểu tái phát.
1. Vai trò then chốt của ghép gan trong điều trị ung thư gan
Ghép gan (LT – Liver Transplantation), bao gồm cả ghép gan từ người cho sống (LDLT) và từ người cho chết não (DDLT), là phương pháp điều trị toàn diện nhất cho bệnh nhân ung thư gan, đặc biệt là HCC.
“Hiện nay, nhu cầu điều trị ung thư gan theo phương pháp ghép gan ngày càng cao”
Phương pháp này không chỉ loại bỏ khối u mà còn xử lý triệt để bệnh nền như xơ gan – yếu tố nguy cơ tiềm tàng. Theo các hướng dẫn quốc tế của AASLD và EASL, ghép gan là tiêu chí vàng cho ung thư gan giai đoạn sớm kết hợp xơ gan.
Tác động vượt trội của ghép gan so với các phương pháp khác:
- TACE/sử dụng thuốc toàn thân chỉ kiểm soát tạm thời khối u, hiếm khi đạt được mức sống trên 5 năm.
- Cắt gan chỉ hạn chế trong các trường hợp khối u nhỏ và gan còn chức năng tốt; với HCC đa ổ hoặc khối u lớn, tái phát rất cao.
- Ghép gan vừa loại bỏ khối u vừa thay thế mô gan xơ, giúp cải thiện tỷ lệ sống sót 5 năm lên đến 70–80% ở bệnh nhân đủ điều kiện.
2. Tối ưu hóa tiêu chuẩn chọn bệnh nhân – Mấu chốt của hiệu quả điều trị
Tiêu chuẩn Milan (≤ 5 cm cho khối đơn hoặc ≤ 3 ổ < 3 cm) và UCSF (≤ 6,5 cm) đã là nền tảng từ những năm 1990.
Tuy nhiên, để mở rộng cơ hội cho nhóm bệnh nhân ưu việt nhưng không đủ tiêu chuẩn, các trung tâm lớn như Trường Canh (Đài Loan), Kyoto, Toronto, v.v. đã kết hợp thêm các chỉ dấu tiên lượng sinh học:
- AFP: Nồng độ < 400 ng/mL dự báo kết quả tốt hơn, yếu tố quan trọng trong phân tầng rủi ro .
- PET‑CT: PET(-) cho thấy hoạt động chuyển hóa thấp, liên quan đến biệt hóa cao, hạn chế di căn tiềm tàng.
- Sinh thiết lõi (biopsy): Phân biệt ung thư biệt hóa cao – thấp, loại trừ HCC–cholangiocarcinoma hoặc HCC sarcomatoid có tiên lượng xấu.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh AFP thấp + PET(-) + mô biệt hóa tốt giúp nhóm vượt chuẩn Milan có thể đáp ứng ghép gan nếu được hạ giai đoạn hiệu quả.
Xem thêm: Gói Khám Tầm Soát Ung Thư Tại Bệnh Viện Đa Khoa Vạn Hạnh
3. Chiến lược hạ giai đoạn (downstaging) trước ghép
Downstaging là tiền đề để bệnh nhân không đủ tiêu chuẩn Milan có thể tiếp cận ghép gan. Các phương pháp phổ biến bao gồm:
- TACE: Nút mạch hóa chất giúp giảm lưu lượng máu đến khối u.
- RFA/MWA: Đốt khối u bằng nhiệt.
- Proton beam therapy hoặc Y‑90 radioembolization: phương pháp chiếu xạ chọn lọc với ưu thế bảo tồn mô gan xung quanh và khối u.
Theo báo cáo của BS. Lâm Vũ Hồng, bệnh nhân downstage thành công (AFP < 20 ng/mL + PET(-)) có tỷ lệ sống trên 5 năm cao hơn đáng kể so với nhóm chưa hạ giai đoạn.
Ngoài ra, các nghiên cứu quốc tế đã chứng thực hiệu quả phương pháp chiếu xạ Proton trong downstage HCC kèm hoặc không kèm tắc tĩnh mạch cửa, với tỷ lệ hoại tử khối u lên đến 100% và ghép gan sau đó giúp duy trì sống còn lâu dài
4. Ứng dụng công nghệ hình ảnh & xét nghiệm để chọn đúng người ghép gan
Không phải ai mắc ung thư gan cũng phù hợp để ghép gan. Để giảm nguy cơ tái phát sau ghép, các bác sĩ hiện nay sử dụng nhiều công cụ hiện đại giúp “phân loại bệnh nhân” theo mức độ nguy cơ, từ đó chọn ra những người có khả năng điều trị thành công cao nhất.
Một số công cụ quan trọng:
- Chụp PET/CT: Nếu khối u hấp thu nhiều chất phóng xạ (PET dương tính), có thể là dấu hiệu ung thư hoạt động mạnh, dễ tái phát sau ghép. Nếu không hấp thu (PET âm tính), nghĩa là khối u “hiền” hơn, tiên lượng tốt hơn.
- Chỉ số AFP (một loại chất chỉ điểm ung thư gan trong máu): AFP thấp (<200) thường liên quan đến khối u ít xâm lấn. Ngược lại, AFP cao (>1000) hoặc không giảm sau điều trị thường cho thấy khối u nguy hiểm hơn.
- Sinh thiết mô (biopsy): Giúp bác sĩ xem khối u thuộc loại biệt hóa tốt hay xấu. Loại biệt hóa tốt ít tái phát hơn. Ngược lại, nếu là loại biệt hóa kém hoặc pha trộn với ung thư khác (như cholangiocarcinoma), bệnh nhân sẽ không được chỉ định ghép vì nguy cơ tái phát rất cao.
Những bệnh nhân nào có thể ghép gan?
- PET âm tính
- AFP thấp hoặc giảm tốt sau điều trị
- Mô học biệt hóa tốt
- Không xâm lấn mạch máu lớn
- Không có di căn ngoài gan hoặc tiền sử khối u vỡ
Những bệnh nhân không phù hợp với phương pháp ghép gan?
- PET dương tính
- AFP cao, không giảm
- Mô học xấu, sarcomatoid hoặc ung thư hỗn hợp
- Khối u đã vỡ, xâm lấn mạch máu lớn
Xem thêm: Gói Khám Tầm Soát Ung Thư Tại Bệnh Viện Đa Khoa Vạn Hạnh
5. Điều trị bổ sung sau ghép gan – Vì sao cần cá thể hóa?
Mặc dù ghép gan có thể chữa khỏi ung thư gan trong nhiều trường hợp, vẫn có khoảng 15–20% bệnh nhân bị tái phát trong 2 năm đầu sau ghép. Nguyên nhân có thể do còn tế bào ung thư nhỏ (vi di căn) mà không phát hiện được trước đó.
Để hạn chế nguy cơ này, bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị bổ trợ sau ghép – tức là dùng thuốc thêm sau khi ghép để “giữ an toàn lâu hơn”.
Các hướng điều trị chính hiện nay là thuốc nhắm trúng đích và phương pháp miễn dịch trị liệu
6. Kỹ thuật LD‑RAPID – Giải pháp cho ca ghép khó
Kỹ thuật LD-RAPID (Resection And Partial Liver Transplantation with Delayed Total Hepatectomy) là một bước cải tiến đau để giải quyết tình trạng thiếu nguồn tạng.
- Phương pháp được áp dụng trên gan nhỏ từ người cho, ghép phần gan nhỏ, sau đó cắt gan còn lại của người nhận khi phần ghép tái tạo đủ → giảm mất máu cấp, giảm rủi ro suy gan.
- Theo khuyến cáo quốc tế, LD‑RAPID có thể áp dụng khi GRWR < 0.6% hoặc gan nhỏ, với hậu quả hồi phục sớm và an toàn hơn
Mặc dù con số ca thực hiện còn hạn chế, kết quả ban đầu cho thấy hiệu quả đáng khích lệ trong các bệnh nhân HCC phức tạp .
Xem thêm: Gói Khám Tầm Soát Ung Thư Tại Bệnh Viện Đa Khoa Vạn Hạnh
Sự phát triển của các tiêu chuẩn chọn bệnh nhân mới, chiến lược downstaging hiệu quả, ứng dụng hình ảnh – mô bệnh học tiên tiến và kỹ thuật như LD‑RAPID đã rõ ràng đưa ghép gan trở thành giải pháp tiên tiến và cá thể hóa trị liệu cho bệnh nhân ung thư gan. Những tiến bộ này mang lại cơ hội sống sót lâu dài và cải thiện chất lượng cuộc sống cho nhóm bệnh nhân từng bị đánh giá là không đủ điều kiện.
————————————————
Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh với tiêu chí “Người bệnh trên hết”
Địa chỉ: 781/B1-B3-B5 Lê Hồng Phong, P.Hòa Hưng, Tp.HCM
Hotline: (+84) 028 3863 2553 – (+84) 028 3863 2554
Website: benhvienvanhanh.vn
Email: benhvienvanhanh@gmail.com