Hoại tử chỏm xương đùi vô mạch hay còn được gọi là hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi, hoại tử vô mạch hoại tử do thiếu máu cục bộ hay viêm tách xương sụn.

Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi thuộc nhóm bệnh hoại tử xương với tình trạng chết của các tế bào ở là tủy mỡ tạo máu và các tế bào xương do không được cung cấp máu. Bệnh tiến triển âm thầm, đến giai đoạn muộn vận động người bệnh bị giới hạn, cuối cùng dẫn đến xẹp chỏm xương đùi, thoái hóa thứ phát, mất chức năng khớp háng và dẫn đến tàn phế.

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên bệnh phổ biến hơn ở nam giới so với tử giới, độ tuổi trung bình mắc bệnh 30 – 50.

Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh

Hiện tượng hoại tử xương là do máu không được cũng cấp đủ ở vùng tổ chức xương bệnh. Thường xảy ra ở nơi có ít mạch máu nuôi dưỡng như phần tủy mỡ của xương.

Ngoài hoại tử chỏm xương đùi tự phát, của một số tình trạng sinh lý hoặc bệnh lý như chấn thương, bệnh hồng cầu hình liềm, lắng đọng chất béo trong mạch máu,… cũng là nguyên nhân gây bệnh

Xem thêm: Dấu hiệu và phương pháp chẩn đoán hoại tử vô mạch chỏm xương đùi

Chẩn đoán

1. Chẩn đoán xác định

Nguồn gốc của cơn đau sẽ được xác định dựa vào các yếu tố dịch tễ, tuổi và giới kết hợp với các triệu chứng lâm sàng (đau, hạn chế vận động khớp háng…) cũng như các xét nghiệm hình ảnh:

• X- quang
• Chụp MRI và CT
• Xạ hình xương
• Xquang hoại tử chỏm xương đùi

2. Giai đoạn bệnh

Dựa vào các xét nghiệm hình ảnh và mô bệnh học bác sĩ sẽ xác định giai đoạn bệnh , từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Hoại tử xương được chia ra làm 7 giai đoạn gồm:

• Giai đoạn 0: Kết quả xét nghiệm không phát hiện các dấu hiệu bất thường. Chẩn đoán dựa vào mô bệnh học, sinh thiết xương phát hiện hoại tử.
• Giai đoạn 1: Xquang và CT cho kết quả bình thường. Xạ hình xương hoặc MRI để phát hiejn dấu hiệu bất thường, sinh thiết xương có hoại tử. Giai đoạn này thường chưa xuất hiện các dấu hiệu lâm sàng.
• Giai đoạn 2: Xquang cho ra hình ảnh xương chết rõ ở chỏm xương đùi.
• Giai đoạn 3: Chỏm xương đùi có các biến đổi cơ học, bề mặt khớp bị lõm xuống, nhưng không có biến dạng đáng kể. Xẹp dưới sụn, dấu hiệu hình trăng lưỡi liềm xuất hiện ngay ở phần xương dưới sụn.
• Giai đoạn 4: Sụp xương màng cứng và phá hủy mô, với dấu hiệu xẹp chỏm xương đùi. Có thể dẫn đến viêm khớp thứ phát.
• Giai đoạn 5: Có các dấu hiệu về hình ảnh đã của các giai đoạn trên cùng với dấu hiệu hẹp khe khớp. Có các biểu hiện của thoái hóa khớp thứ phát  như xơ hóa, nang xương ở phần ổ cối và có thể có gai xương.
• Giai đoạn 6: Chỏm xương đùi bị phá hủy nặng với các biểu hiện thoái hóa giai đoạn nặng.

Điều trị

Mục tiêu của điều trị nhằm bảo tồn cấu trúc tự nhiên của khớp càng lâu càng tốt.

Dựa vào mức độ tổn thương của chỏm xương đùi sẽ có các phương pháp điều trị thích hợp

Có 4 phương pháp điều trị đang được áp dụng hiện nay gồm:

Điều trị nội khoa:

• Nghỉ ngơi hợp lý.
• Giảm trọng lượng tác động lên khớp bằng cách mang nạng
• Thuốc giảm đau.
• Vật lý trị liệu

Phẫu thuật thay khớp háng: trường hợp đau kéo dài, các phương pháp điều trị khác không có hiệu quả và mất chức năng vận động tiến triển nhanh. Thường ở giai đoạn 3 và 4. Phương pháp điều trị triệt để và hiệu quả, tuy nhiên chi phí tương đối cao.

Ứng dụng Tế Bào Gốc và Khoan giảm áp chỏm: Có hiệu quả tốt nhất trong giai đoạn 1, 2, 3, khi các biện pháp bảo tồn không mang lại hiệu quả, 30 – 90% trường hợp sau điều trị cho kết quả tốt.

Việc ứng dụng tế bào gốc trung mô từ tủy xương kết hợp với khoan giải áp được định hướng theo phương pháp Đại Học Yale, Đơn vị Tế Bào Gốc – Bệnh viện đa khoa Vạn Hạnh có thể đạt được hiệu xuất điều trị cao cho các trường hợp Hoại tử chỏm xương đùi vô mạch.

Mặc dù tuổi thọ của khớp háng nhân tạo đã tăng lên đáng kể trong những năm gần đây, nhưng một bệnh nhân trải qua phẫu thuật thay khớp háng toàn phần ở độ tuổi trẻ đó gần như chắc chắn sẽ cần phải thay lại khớp háng trong đời. Việc làm lại cùng một ca phẫu thuật ở độ tuổi lớn hơn này đi kèm với một loạt rủi ro và biến chứng tiềm ẩn hoàn toàn mới.

Mục tiêu ở những bệnh nhân mắc tình trạng này sau đó trở nên rất rõ ràng: ngăn chặn chỏm xương đùi (xương đùi) bị sụp xuống. Kéo dài thời gian sử dụng khớp tự nhiên càng lâu càng tốt đến khi phải thực hiện lần thay khớp háng đầu tiên. Việc áp dụng mô hình hóa trên không gian ba chiều vị trí hoại tử chỏm xương đùi giúp xác định chính xác vị trí hoại tử, cùng với, việc ứng dụng tế bào gốc tủy xương – đã được chứng minh hiệu quả trong việc tái tạo mô xương và máu nuôi tại vùng hoại tử. Phương pháp điều trị này làm giảm đáng kể nguy cơ gãy đầu xương đùi. Giúp bệnh nhân sử dụng khớp háng tự nhiên được thêm thời gian và nếu được điều trị đủ sớm, bệnh không cần thay khớp háng trong đời.

(theo TS.BS Trần Đặng Xuân Tùng – Đơn vị Tế Bào Gốc 
Bệnh viện Đa Khoa Vạn Hạnh)

📥 Bệnh viện đa khoa Vạn Hạnh với tiêu chí “Người bệnh trên hết”
⏱⏱ Trên 2️⃣0️⃣ năm kinh nghiệm chữa trị đồng hành cùng bạn bảo vệ sức khỏe:
📞 Hotline 0️⃣2️⃣8️⃣.3️⃣8️⃣6️⃣3️⃣.2️⃣5️⃣5️⃣3️⃣
🌐 Website benhvienvanhanh.vn
🏫 Địa chỉ: 781/B1-B3-B5 Lê Hồng Phong, Phường 12, Quận 10, Hồ Chí Minh