Viêm não do arbovirus là bệnh theo mùa, xảy ra vào mùa có khí hậu ấm như mùa hè thu.
Tỷ lệ mắc bệnh thay đổi theo thời gian và vùng địa lý.
Các arbovirus gây bệnh viêm não đều có cơ chế bệnh sinh tương tự nhau: một động vật chân khớp bị nhiễm virut hút máu người và lây bệnh cho người.
Phòng bệnh viêm não do virut.
Bệnh viêm não do nhiều loại virut gây ra như: Arbovirus, các virut đường ruột, virut thủy đậu, quai bị… Nhưng trong mùa hè chủ yếu là Arbovirus gây viêm não.
Nguy cơ viêm não do muỗi đốt
Viêm não do Arbovirus gia tăng trong mùa hè, nguồn lây bệnh là những động vật có vú nhỏ và một số loại chim, ngựa… Muỗi đốt động vật chứa mầm bệnh rồi đốt người truyền bệnh cho người.
– Bệnh gây viêm màng não, viêm não. Để lại di chứng, hôn mê, thiểu năng trí tuệ, liệt thần kinh sọ não… tỷ lệ tử vong khá cao.
– Arbovirus gây ra các bệnh viêm não St. Louis, viêm não Nhật Bản B và các bệnh: sốt Dengue, sốt vàng, sốt xuất huyết.
– Mùa hè nóng ẩm, muỗi phát triển nhiều, việc không ngủ mùng đã tạo điều kiện cho muỗi đốt nên nguy cơ viêm não càng cao.
– Mặt khác cũng do nóng bức, trẻ hay cởi trần, mặc quần ngắn nên càng dễ bị muỗi đốt, làm tăng tỷ lệ trẻ mắc bệnh viêm não.
Biểu hiện của Viêm não thế nào?
– Thường có các triệu chứng như: sốt cao kèm nhức đầu dữ dội, buồn nôn và nôn mửa, cứng cổ, lú lẫn, mất định hướng, thay đổi nhân cách, co giật, rối loạn nghe và nói, ảo giác, mất trí nhớ, đờ đẫn, hôn mê.
– Ở trẻ nhỏ, các dấu hiệu trên không điển hình và khó phát hiện nên cần phải dựa vào một số dấu hiệu quan trọng là: nôn mửa, thóp phồng (nếu còn thóp), khóc không thể dỗ nín hoặc khóc tăng lên khi trẻ được bồng lên hoặc làm thay đổi tư thế, gồng cứng người.
– Viêm não cấp tính thường diễn biến từ 1- 3 tuần, hồi phục chậm, từ vài tuần đến vài tháng. Nếu viêm não tổn thương nặng (hô hấp, tuần hoàn, điều nhiệt…) dễ tử vong.
– Chẩn đoán xác định bệnh: xét nghiệm tìm thấy virut gây bệnh trong dịch não tuỷ. Hoặc nuôi cấy phân lập được virut từ máu bệnh nhi.
– Các hình ảnh chụp cắt lớp, cộng hưởng từ não có thể thấy tổn thương do viêm não.
Chẩn đoán hình ảnh tổn thương não trong bệnh viêm não do Arbovirus.
Điều trị
Arbovirus gây viêm não.
– Chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh viêm não do virut. Mặc dù có thuốc kháng virut nhưng thuốc chỉ có tác dụng với một số loại virut chứ không phải tất cả các virut. Do đó, việc điều trị chủ yếu là hỗ trợ, nâng cao thể trạng cho bệnh nhi và chữa triệu chứng.
– Việc tiên lượng bệnh viêm não do arbovirus cần thận trọng, nhất là ở trẻ nhỏ, bởi vì di chứng có thể xuất hiện muộn khi tưởng như bệnh đã hồi phục.
– Bệnh nhi cần được điều trị tại bệnh viện có đủ phương tiện theo dõi và can thiệp kịp thời.
Phòng bệnh viêm não:
Bệnh viêm não thì không thể phòng ngừa được, nhưng chúng ta có thể phòng ngừa các bệnh có thể dẫn đến viêm não. Đó là các bệnh nhiễm khuẩn ở trẻ em như sởi, quai bị, thủy đậu… có thể phòng ngừa bằng tiêm chủng. Đối với bệnh viêm não đã có vaccin như viêm não Nhật Bản B thì tiêm vaccin cho cả trẻ em và cả người lớn để bảo vệ.
Phòng bệnh viêm não do Arbovirus chủ yếu là chống muỗi đốt và diệt muỗi.
– Chống muỗi đốt bằng cách mặc quần dài, áo dài tay. Tránh cho trẻ em chơi ngoài trời vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn, vì đây là thời điểm muỗi hoạt động mạnh nhất. Luôn ngủ trong màn kể cả ngủ ban ngày.
– Diệt muỗi bằng cách: dùng các chất phun diệt muỗi. Phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh quanh nhà để loại bỏ nơi muỗi đậu và đẻ. Đậy kỹ các vật dụng chứa nước không cho muỗi bay vào đẻ trứng. Loại bỏ các dụng cụ có khả năng đọng nước như mảnh bát vỡ, gáo dừa, ống lon, vỏ xe… là nơi có thể chứa nước và muỗi để trứng.
– Diệt lăng quăng bằng các phương pháp dân gian như thả cá bảy màu vào các nơi đựng nước; đậy kín các vật chứa nước không cho muỗi vào đẻ.
– Gần đây, người ta còn diệt bọ gậy bằng hạt nở polystyrene: rải lên trên mặt nước nhằm tạo thành một lớp nổi phủ kín mặt nước. Với một lớp các hạt nở dày khoảng từ 1 – 2cm phủ hết toàn bộ mặt nước là đủ để ngăn muỗi đẻ trứng trên mặt nước và làm cho bọ gậy muỗi sẽ chết do không tiếp xúc được với mặt nước để thở. Đặc điểm của hạt nở polystyrene là không bị phân hủy và có khả năng nổi trên mặt nước được một vài năm. Hạt nở polystyrene không độc hại đối với người, động vật, cá và khi thả vào nước uống cũng bảo đảm an toàn.