Chỉ trong thời gian ngắn gần đây, hàng loạt trường hợp ngưng tim đột ngột xảy ra ngay trong lúc tập gym, đá bóng, chạy bộ… đã được ghi nhận tại Việt Nam. Nạn nhân không chỉ là người trung niên hay cao tuổi, mà còn là thanh niên khỏe mạnh, thậm chí chưa từng được chẩn đoán bệnh tim trước đó.

Theo các bác sĩ tim mạch, đây là dấu hiệu cho thấy xu hướng trẻ hóa và tăng nhanh của ngưng tim trong cộng đồng – hệ quả từ lối sống thiếu khoa học, vận động quá sức, và việc bỏ qua tầm soát sức khỏe tim mạch trước khi luyện tập cường độ cao.

Điểm chung ở nhiều ca là không được cấp cứu kịp thời trong “thời gian vàng” – chỉ 3 đến 5 phút đầu, khiến khả năng sống sót giảm nhanh chóng. Điều này đặt ra cảnh báo khẩn cấp: ngưng tim khi tập luyện không phải là chuyện hy hữu, mà là nguy cơ có thể xảy đến với bất kỳ ai.

Ngưng tim đột ngột là gì?

Ngưng tim đột ngột (Sudden Cardiac Arrest – SCA) là tình trạng tim ngừng co bóp hoàn toàn một cách bất ngờ, khiến máu không được bơm đi nuôi não và các cơ quan quan trọng. Khi đó, não bắt đầu tổn thương không hồi phục chỉ sau 4–6 phút nếu không được cấp cứu kịp thời.

Ngưng tim khác với nhồi máu cơ tim – một tình trạng tắc nghẽn mạch vành, làm giảm hoặc ngừng cung cấp máu cho cơ tim. Dù đôi khi nhồi máu cơ tim có thể dẫn đến ngưng tim, nhưng bản chất ngưng tim là sự dừng đột ngột của hoạt động điện học và cơ học của tim, gây ngừng tuần hoàn máu trong cơ thể.

Xem thêm: Nhồi máu cơ tim: Nguy cơ tiềm ẩn dù không có bệnh nền

Vì sao tập luyện nặng có thể gây ngưng tim?

Vận động thể chất mang lại nhiều lợi ích, nhưng luyện tập quá sức, sai cách hoặc khi cơ thể tiềm ẩn bệnh lý tim mạch sẽ dễ kích hoạt các cơ chế nguy hiểm:

1. Bệnh tim tiềm ẩn không được phát hiện

Bệnh mạch vành, bệnh cơ tim phì đại, rối loạn nhịp tim… có thể âm thầm tồn tại nhiều năm. Khi gắng sức tập luyện, nhu cầu oxy cơ tim tăng cao, dễ gây loạn nhịp nguy hiểm và ngưng tim.

1. Rối loạn điện giải do mất nước, nắng nóng

Mất các chất điện giải như natri, kali, magie làm rối loạn dẫn truyền điện tim. Khi tập trong thời tiết oi bức, cơ thể mất nước nhiều làm nguy cơ này tăng đột biến.

1. Sử dụng chất kích thích và thực phẩm bổ sung không kiểm soát

Nhiều người hiện nay lạm dụng các sản phẩm hỗ trợ tăng cơ, đốt mỡ hoặc nước uống tăng lực với mong muốn cải thiện hiệu suất tập luyện. Tuy nhiên, việc sử dụng quá mức những sản phẩm này có thể gây co mạch, tăng huyết áp đột ngột và rối loạn nhịp tim.

Đáng lo ngại hơn, một số loại thực phẩm chức năng hoặc sản phẩm tăng lực trôi nổi, không rõ nguồn gốc có thể chứa steroid hoặc các chất kích thích bị cấm. Việc sử dụng thường xuyên các sản phẩm này làm tăng nguy cơ xảy ra rung thất – một dạng rối loạn nhịp nguy hiểm – hoặc dẫn đến nhồi máu cơ tim cấp, có thể gây ngưng tim đột ngột và tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.

Xem thêm: Làm Việc Quá Nhiều – Mối Nguy Cơ Âm Thầm Dẫn Đến Đột Quỵ Ở Người Trẻ

1. Không khởi động và hạ nhiệt đúng cách

Bỏ qua khâu khởi động khiến tim và mạch máu chưa kịp thích nghi với cường độ vận động, dễ gây tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim và thậm chí ngưng tim đột ngột.

Tương tự, dừng tập đột ngột mà không hạ nhiệt làm giảm máu hồi lưu về tim, gây tụt huyết áp, chóng mặt hoặc kích hoạt loạn nhịp nguy hiểm.

Dấu hiệu cảnh báo trước khi ngưng tim

Một số triệu chứng có thể xuất hiện ngay trước khi xảy ra ngưng tim, đặc biệt trong lúc vận động:

• Đau hoặc tức ngực
• Khó thở dữ dội
• Choáng váng, hoa mắt, mờ mắt
• Tim đập nhanh bất thường hoặc loạn nhịp
• Đổ mồ hôi lạnh, buồn nôn, yếu tay chân

Khi xuất hiện các dấu hiệu này, ngưng tập ngay, tìm nơi an toàn nghỉ ngơi và báo nhân viên y tế.

Quy tắc Cấp cứu ngưng tim – Từng giây quyết định

Ngưng tim là tình huống khẩn cấp, tỷ lệ sống sót giảm 10% mỗi phút nếu không được ép tim ngoài lồng ngực hoặc dùng máy khử rung tim (AED) ngay lập tức.

Quy tắc C-A-B trong cấp cứu:

1. C – Circulation: Ép tim ngoài lồng ngực ngay lập tức.
2. A – Airway: Đảm bảo đường thở thông thoáng.
3. B – Breathing: Hỗ trợ hô hấp nếu bệnh nhân không tự thở.

Xem thêm: Cảnh Báo Tình Trạng Sử Dụng Thuốc Không An Toàn Ở Bệnh Nhân Cao Tuổi

Phòng ngừa ngưng tim – Không loại trừ bất kỳ độ tuổi nào

Ngưng tim có thể xảy ra với bất kỳ ai, từ người lớn tuổi đến thanh niên khỏe mạnh. Tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh, quy trình tầm soát và cấp cứu ngưng tim được triển khai theo chuẩn quốc tế AACI, giúp phát hiện sớm nguy cơ và xử trí kịp thời.

Để giảm thiểu rủi ro ngưng tim, theo khuyến cáo của các Bác sĩ:

• Khám tim mạch định kỳ, đặc biệt trước khi bắt đầu tập luyện cường độ cao.
• Thực hiện 5 xét nghiệm quan trọng: điện tâm đồ, siêu âm tim, test gắng sức, xét nghiệm mỡ máu – đường huyết, đo huyết áp.
• Khởi động kỹ, tăng dần cường độ tập; hạ nhiệt từ từ sau khi tập.
• Uống đủ nước, bổ sung điện giải nếu tập kéo dài.
• Tránh tập khi thời tiết quá nóng hoặc độ ẩm cao.
• Không sử dụng chất kích thích hoặc thực phẩm bổ sung không rõ nguồn gốc.

Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh đồng hành cùng sức khoẻ tim mạch cộng đồng