Thuốc tránh thai là một trong những phương pháp ngừa thai phổ biến và hiệu quả hiện nay, đặc biệt với nhóm phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bên cạnh tác dụng ngừa thai, thuốc tránh thai còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe phụ khoa nếu được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, thuốc cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ nếu lạm dụng hoặc dùng sai hướng dẫn.

Trong bài viết này, Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh sẽ cung cấp cho bạn đọc cái nhìn khách quan và khoa học về tác dụng của thuốc tránh thai, bao gồm cả viên uống hàng ngày và thuốc tránh thai khẩn cấp.

1. Thuốc tránh thai là gì?

Thuốc tránh thai là một loại dược phẩm điều hòa nội tiết có tác dụng chính là ngăn ngừa khả năng mang thai ở nữ giới thông qua việc điều hòa hoạt động sinh lý tự nhiên của hệ sinh sản. Thuốc chủ yếu chứa hormone sinh dục nữ, bao gồm estrogen và progestin (hoặc chỉ progestin), giúp tác động lên chu kỳ rụng trứng, dịch nhầy cổ tử cung và nội mạc tử cung, từ đó làm gián đoạn quá trình thụ tinh và ngăn cản sự làm tổ của trứng đã thụ tinh.

Hiện nay, thuốc tránh thai được phân loại thành hai nhóm chính:

1.1. Thuốc tránh thai hằng ngày

Đây là loại thuốc được hướng dẫn sử dụng đều đặn mỗi ngày, thường bắt đầu từ ngày đầu tiên của chu kỳ kinh theo chỉ dẫn của bác sĩ. Có hai loại chính:

• Viên uống kết hợp (thành phần chứa cả estrogen và progestin): Dùng trong 21 hoặc 28 ngày (tùy loại)
  
• Viên chỉ chứa progestin: Thường được dùng cho phụ nữ đang cho con bú hoặc có chống chỉ định với estrogen.

Nếu sử dụng đúng cách, thuốc tránh thai hằng ngày có hiệu quả ngừa thai lên đến 99%.

Xem thêm: Thông tin các gói dịch vụ khám tổng quát tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh

1.2. Thuốc tránh thai khẩn cấp

Thuốc tránh thai khẩn cấp được sử dụng ngay sau khi xảy ra quan hệ tình dục không có biện pháp bảo vệ hoặc khi các biện pháp tránh thai khác thất bại (bao cao su rách, quên uống thuốc nhiều ngày,…). Thuốc có chứa hàm lượng progestin cao hơn để nhanh chóng ức chế rụng trứng hoặc ngăn sự làm tổ của trứng đã thụ tinh trong tử cung.

Có hai dạng phổ biến:

• Loại 1 viên: Uống 1 viên duy nhất trong vòng 72 giờ sau quan hệ.
• Loại 2 viên: Uống viên thứ nhất trong vòng 72 giờ, viên thứ hai cách viên đầu 12 giờ.

Lưu ý: Đây không phải là biện pháp ngừa thai thường xuyên. Việc lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây rối loạn nội tiết và ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt.

2. Tác dụng của thuốc tránh thai

Bên cạnh chức năng chính là ngừa thai, cả thuốc tránh thai hằng ngày & thuốc tránh thai khẩn cấp đều có những tác động sinh lý lên cơ thể phụ nữ, mang lại một số lợi ích và tác dụng phụ tiềm ẩn. Ví dụ như các tác dụng phổ biến sau:

2.1. Ngừa thai hiệu quả

• Thuốc tránh thai hằng ngày: Cơ chế chính là ức chế quá trình rụng trứng, làm dày chất nhầy cổ tử cung và thay đổi nội mạc tử cung, ngăn không cho tinh trùng tiếp cận trứng. Nếu sử dụng đúng cách, hiệu quả ngừa thai lên đến 99%.
• Thuốc tránh thai khẩn cấp: Có hiệu quả từ 75–85%, tùy thuộc vào thời điểm sử dụng sau khi quan hệ. Thuốc càng được dùng sớm sau quan hệ, hiệu quả càng cao. Tốt nhất là trong vòng 24 giờ đầu.

Xem thêm: Thông tin các gói dịch vụ khám tổng quát tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh

2.2. Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt

Thuốc tránh thai hằng ngày giúp chu kỳ kinh trở nên đều đặn hơn, giảm tình trạng rong kinh, băng kinh hoặc kinh nguyệt quá ít. 

Ở phụ nữ có chu kỳ rối loạn, thuốc có thể được sử dụng như một phương pháp điều hòa nội tiết tố dưới chỉ định của bác sĩ.

2.3. Giảm đau bụng kinh

Các nghiên cứu cho thấy, thuốc tránh thai có thể làm giảm mức độ đau bụng kinh nhờ cơ chế ức chế rụng trứng và giảm lượng prostaglandin (chất trung gian gây co thắt tử cung). 

Đây là lý do nhiều bác sĩ sản phụ khoa kê thuốc tránh thai cho bệnh nhân bị thống kinh (đau bụng kinh dữ dội khi đến kỳ).

2.4. Hỗ trợ điều trị mụn nội tiết

Ở những phụ nữ bị nổi mụn do rối loạn nội tiết, đặc biệt là mụn quanh hàm, mụn trước kỳ kinh, thuốc tránh thai có thể cải thiện tình trạng da thông qua việc điều hòa hormon androgen (tác nhân chính kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh) 

Xem thêm: Ứng dụng tế bào gốc trung mô trong trẻ hóa toàn diện

2.5. Phòng ngừa một số bệnh phụ khoa

Sử dụng thuốc tránh thai hằng ngày trong thời gian dài (trên 5 năm) được chứng minh giúp làm giảm nguy cơ mắc các chứng như: u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, u nang buồng trứng và thậm chí ung thư nội mạc tử cung. 

Tuy nhiên, việc dùng thuốc lâu dài cần được theo dõi định kỳ với bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn.

Xem thêm: Điều trị ung thư bằng liệu pháp Nhắm Trúng Đích

3. Những tác dụng phụ thường gặp khi dùng thuốc tránh thai

Dù thuốc tránh thai mang lại nhiều lợi ích, nhưng một số phụ nữ có thể gặp các tác dụng phụ trong quá trình sử dụng, đặc biệt là thời gian đầu khi mới sử dụng thuốc. 

Các tác dụng này thường nhẹ và sẽ tự hết sau vài chu kỳ. Tuy nhiên, nếu kéo dài hoặc nặng dần, nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

3.1. Tác dụng phụ thường gặp

• Buồn nôn nhẹ: Xảy ra ở một số người khi bắt đầu dùng thuốc.
• Ra máu giữa kỳ kinh (spotting): Đặc biệt phổ biến trong 3 tháng đầu khi dùng viên uống ngừa thai dạng kết hợp.
• Căng tức ngực, tăng cân nhẹ, thay đổi tâm trạng: Do sự thay đổi hormone nội tiết.

3.2. Tác dụng phụ nghiêm trọng (hiếm gặp)

• Tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu, đột quỵ: Đặc biệt ở người hút thuốc lá hoặc trên 35 tuổi.
• Tăng huyết áp.
• Rối loạn chức năng gan.

Khuyến cáo: Người dùng nên ngừng thuốc và đến khám tại các cơ sở y tế ngay nếu xuất hiện các triệu chứng như đau ngực dữ dội, khó thở, đau đầu dữ dội, mờ mắt, hoặc đau, sưng một bên chân.

Xem thêm: Nhồi máu cơ tim: Nguy cơ tiềm ẩn dù không có bệnh nền

4. Ai nên và không nên sử dụng thuốc tránh thai?

4.1. Đối tượng nên dùng thuốc tránh thai?

• Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, có nhu cầu ngừa thai chủ động
• Người bị rối loạn kinh nguyệt, đau bụng kinh khi tới kỳ (thống kinh)
• Người cần điều trị mụn do rối loạn nội tiết (theo chỉ định bác sĩ)
• Phụ nữ đang cho con bú có thể sử dụng viên tránh thai chỉ chứa progestin

4.2. Đối tượng không nên dùng thuốc tránh thai?

• Người có tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu, đột quỵ, nhồi máu cơ tim
• Người mắc bệnh gan mạn tính hoặc ung thư gan
• Phụ nữ đang nghi ngờ hoặc đang mang thai
• Người có u vú ác tính hoặc có tiền sử gia đình mắc ung thư vú
• Người trên 35 tuổi hút thuốc lá nhiều

Để đảm bảo an toàn, trong mọi trường hợp người bệnh nên thăm khám chuyên khoa sản – phụ khoa trước khi bắt đầu sử dụng thuốc tránh thai dài hạn.

Xem thêm: ICSI là gì? – Giải pháp hỗ trợ sinh sản tiên tiến tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh

5. Những lưu ý khi sử dụng thuốc tránh thai

5.1. Không nên tự ý dùng thuốc tránh thai khẩn cấp thường xuyên

Dù thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả cao nếu dùng đúng thời điểm, song việc lạm dụng có thể dẫn đến rối loạn nội tiết tố, làm rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, thậm chí ảnh hưởng đến khả năng sinh sản về lâu dài.

Chỉ nên sử dụng trong trường hợp thật sự cần thiết. Khuyến cáo chỉ nên uống tối đa 2 viên/tháng hoặc 3 viên/năm để đảm bảo không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ.

5.2. Uống đúng giờ mỗi ngày (với viên tránh thai hằng ngày)

Hiệu quả ngừa thai của viên uống hằng ngày phụ thuộc rất nhiều vào sự đều đặn. Uống trễ hoặc quên liều có thể làm giảm hiệu quả, tăng nguy cơ có thai ngoài ý muốn.

5.3. Khám định kỳ khi sử dụng thuốc lâu dài

Phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai liên tục nên tái khám 6 tháng/lần để bác sĩ theo dõi tác động nội tiết, tình trạng tim mạch, gan và các chỉ số chuyển hóa.

Tư vấn và thăm khám chuyên khoa tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh

Đang cân nhắc sử dụng thuốc tránh thai hoặc cần tư vấn về thuốc tránh thai khẩn cấp, đừng ngần ngại đến khám tại Khoa Phụ sản – Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh.

Đội ngũ bác sĩ sản phụ khoa giàu kinh nghiệm tại bệnh viện sẽ tư vấn lựa chọn giải pháp tránh thai phù hợp, hiệu quả và an toàn, phù hợp với tình trạng sức khỏe, tuổi tác và kế hoạch sinh con của từng người bệnh.

Xem thêm: Thông tin các gói dịch vụ khám tổng quát tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh

——————————————————

Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh với tiêu chí “Người bệnh trên hết”

Địa chỉ: 781/B1-B3-B5 Lê Hồng Phong nối dài, P.12, Q.10, Tp.HCM

Hotline: (+84) 028 3863 2553 – (+84) 028 3863 2554

Website: benhvienvanhanh.vn

Email: benhvienvanhanh@gmail.com