Tình trạng kháng thuốc tại Việt Nam đang ở mức báo động do thói quen tự ý mua và lạm dụng kháng sinh. Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh cảnh báo về những hiểm họa và hướng dẫn sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả.

Thói quen “tiện đâu mua đó” gây tình trạng vi khuẩn kháng thuốc

Ho, sốt, đau họng, hay chỉ là một vết xước nhẹ? Thay vì đến cơ sở y tế để thăm khám, rất nhiều người Việt có thói quen ra ngay hiệu thuốc, mô tả triệu chứng và tự mua kháng sinh về dùng.

Thói quen tưởng chừng vô hại và tiện lợi này thực chất đang tiếp tay cho một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất toàn cầu: kháng thuốc (hay kháng kháng sinh).

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) liên tục xếp Việt Nam vào nhóm các quốc gia có tỷ lệ kháng kháng sinh cao đáng báo động. Tình trạng này đang làm giảm hiệu quả điều trị của y học hiện đại, khiến các bệnh nhiễm trùng thông thường trở nên khó chữa và tăng nguy cơ tử vong.

Kháng thuốc là gì?

Kháng thuốc là tình trạng vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng thay đổi theo thời gian và không còn phản ứng với các loại thuốc vốn được tạo ra để tiêu diệt chúng.

Không phải cơ thể chúng ta kháng thuốc, mà chính là mầm bệnh (vi khuẩn) kháng thuốc. Khi vi khuẩn trở nên kháng thuốc, kháng sinh sẽ mất đi tác dụng. Điều này đồng nghĩa với việc chúng ta mất đi “vũ khí” quan trọng để điều trị các bệnh lý nhiễm khuẩn.

Thực trạng báo động: Lạm dụng kháng sinh tại Việt Nam

Nguyên nhân chính của tình trạng kháng thuốc tại Việt Nam là do việc sử dụng kháng sinh rộng rãi, không kiểm soát trong cộng đồng.

Những thói quen sai lầm phổ biến bao gồm:

• Tự ý mua thuốc không cần đơn: Đây là vấn đề nghiêm trọng nhất. Nhiều người dễ dàng mua được kháng sinh tại các nhà thuốc mà không cần chỉ định của bác sĩ.
• Dùng kháng sinh cho bệnh do virus: Kháng sinh chỉ diệt được vi khuẩn. Các bệnh thông thường như cảm cúm, cảm lạnh (thường do virus) hoàn toàn không có tác dụng khi dùng kháng sinh. Việc dùng sai này chỉ làm tăng nguy cơ kháng thuốc.
• Sử dụng thuốc không đủ liều, đủ thời gian: Rất nhiều bệnh nhân có thói quen tự ý ngưng thuốc ngay khi thấy triệu chứng thuyên giảm (ví dụ: hết sốt, bớt ho). Vi khuẩn lúc này chưa bị tiêu diệt hoàn toàn, những con “sống sót” sẽ đột biến, thích nghi và trở nên kháng lại chính loại kháng sinh đó.
• Tự ý dùng lại đơn thuốc cũ: Thấy triệu chứng tương tự lần ốm trước, bệnh nhân tự ý dùng lại đơn thuốc cũ mà không biết rằng mỗi lần nhiễm bệnh có thể do một chủng vi khuẩn khác gây ra, đòi hỏi phác đồ điều trị khác nhau.

Xem thêm: Vi khuẩn Hp làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày?

Hậu quả xảy ra khi vi khuẩn đã kháng thuốc

Khi người bệnh bị nhiễm một chủng vi khuẩn đã kháng thuốc, hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng:

1. Điều trị thất bại: 

Các loại kháng sinh thông thường (thế hệ 1, 2) không còn hiệu quả. Bệnh không thuyên giảm mà ngày càng nặng hơn.

2. Thời gian điều trị kéo dài: 

Bệnh nhân phải nhập viện lâu hơn, làm tăng gánh nặng y tế.

3. Chi phí điều trị tăng vọt: 

Bác sĩ buộc phải sử dụng các loại kháng sinh “thế hệ mới” hoặc phác đồ kết hợp nhiều loại kháng sinh mạnh, vốn rất tốn kém và có nhiều tác dụng phụ hơn.

4. Nguy cơ tử vong cao: 

Khi vi khuẩn tiến hóa thành các chủng đa kháng hoặc toàn kháng (“siêu vi khuẩn”), khả năng điều trị trở nên vô cùng hạn chế. Nhiều liệu pháp kháng sinh không còn hiệu lực, khiến người bệnh có thể tử vong ngay cả bởi những nhiễm trùng vốn được coi là đơn giản như viêm phổi, nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng vết mổ…

Theo thống kê của WHO, mỗi năm có hàng trăm ngàn ca tử vong liên quan đến kháng thuốc, và con số này dự kiến sẽ còn tăng mạnh nếu không có hành động can thiệp quyết liệt.

Xem thêm: Mạch vành, tăng huyết áp, đái tháo đường – Ca bệnh Tim mạch nhiều vấn đề

Để bảo vệ sức khỏe của chính bản thân, gia đình và cộng đồng khỏi tình trạng vi khuẩn kháng thuốc, Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh khuyến cáo người dân tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc sau:

1. Tuyệt đối không tự ý mua và dùng kháng sinh:

Đây là nguyên tắc vàng. Chỉ sử dụng kháng sinh khi có sự thăm khám và kê đơn chính xác từ bác sĩ.

2. Tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị:

Phải uống thuốc ĐÚNG loại, ĐÚNG liều lượng và ĐỦ thời gian bác sĩ chỉ định. Không tự ý ngưng thuốc, kể cả khi cảm thấy khỏe hơn.

3. Không dùng chung hoặc chia sẻ kháng sinh:

Thuốc kháng sinh được bác sĩ kê đơn riêng cho tình trạng bệnh lý cụ thể của mỗi người bệnh, đơn thuốc này có thể không phù hợp hoặc gây nguy hiểm cho người khác.

4. Thông báo cho bác sĩ về tiền sử dị ứng thuốc:

Khi thăm khám và điều trị, hãy chủ động phối hợp với bác sĩ bằng cách cung cấp đầy đủ thông tin về mọi phản ứng dị ứng hoặc tác dụng phụ mà bạn từng gặp với bất kỳ loại thuốc nào trước đây. Việc này giúp bác sĩ lựa chọn thuốc phù hợp, an toàn, hạn chế nguy cơ sốc phản vệ hoặc các biến chứng nguy hiểm khác.

5. Tăng cường phòng bệnh:

Chủ động nâng cao sức đề kháng, giữ vệ sinh cá nhân, ăn uống hợp vệ sinh và tiêm phòng đầy đủ để giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn ngay từ đầu.

Kháng thuốc không phải là vấn đề của tương lai xa xôi, nó đang diễn ra hàng ngày và đe dọa trực tiếp đến tính mạng của chúng ta. Thay đổi thói quen lạm dụng kháng sinh là trách nhiệm của mỗi cá nhân.

Khi có các dấu hiệu bệnh lý, đừng tự làm bác sĩ cho chính mình. Hãy đến thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín để được đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm chẩn đoán chính xác nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả, an toàn. 

Xem thêm: Thông tin các gói dịch vụ khám tổng quát tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh

Sử dụng kháng sinh có trách nhiệm là cách hiệu quả nhất để gìn giữ nền tảng điều trị y học thiết yếu cho thế hệ tương lai!