Viêm gan, nhiễm độc gan do thuốc gần đây đang diễn ra một cách phổ biến. Nguyên nhân là do sai lầm trong cách dùng thuốc và nhận thức chưa đúng về những nguy cơ, tác dụng phụ của thuốc, khiến gan bị nhiễm độc. Chính vì thế việc hiểu rõ về căn bệnh này vô cùng quan trọng để người bệnh có thể phòng tránh và giảm các biến chứng của bệnh.

Bạn biết gì về viêm gan, nhiễm độc gan do thuốc 

Trong cơ thể con người, gan là cơ quan có rất nhiều chức năng, vai trò, nhưng quan trọng nhất phải kể đến chức năng giải độc bằng cách chuyển hóa các chất thành vô hại để đào thải ra khỏi cơ thể. Nếu gan bị suy, chức năng giải độc, bài tiết của gan cũng bị ảnh hưởng. Khi thuốc không được chuyển hóa và giải độc do tích tụ lâu ngày sẽ gây ngộ độc và gây viêm gan.

Viêm gan do thuốc là tình trạng tổn thương gan gây ra bởi thuốc. Viêm gan do thuốc giống với viêm gan cấp do virus nhưng tổn thương nhu mô có khuynh hướng lan rộng hơn. 

Dù chúng ta dùng thuốc theo nhiều cách khác nhau: Uống, tiêm, xịt hít qua mũi, dán trên da, đặt hậu môn… thuốc sẽ được cơ thể hấp thụ vào máu sau đó chuyển hóa tại gan thành các chất không có hoạt tính và được bài tiết ra ngoài qua mật hoặc nước tiểu. 

Việc sử dụng thuốc tùy tiện, không hợp lý sẽ khiến nguy cơ mắc các bệnh về gan cao hơn như viêm gan cấp, suy gan cấp hoặc viêm gan mạn tính, xơ gan, gan nhiễm mỡ hoặc bệnh đường mật. Tùy vào loại thuốc mà mức độ viêm gan sẽ khác nhau. 

Dấu hiệu nhận biết viêm gan, nhiễm độc gan do thuốc

Khi bị viêm gan do thuốc, thông thường người bệnh khó có thể nhận ra các biểu hiện, nhất là loại nhẹ, mạn tính, kéo dài hầu hết phát hiện do tình cờ biết được tình trạng bệnh qua xét nghiệm máu thấy có tăng men gan. 

Một số triệu chứng có thể có ở bệnh nhân viêm gan là:

• Mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn.
• Vàng da, nổi mẩn ngoài da, nhất là khi bệnh nhân đang dùng thuốc chống lao, dễ thấy nhất là những tháng đầu sau khi dùng thuốc. 

Trường hợp viêm gan cấp tính, các triệu chứng khởi phát đột ngột như:

• Ớn lạnh, sốt, phát ban, ngứa.
• Đau khớp, nhức đầu, đau bụng, chán ăn, buồn nôn và nôn. 
• Vàng da, nước tiểu có màu sậm, gan to và đau. 
• Tổn thương gan do thuốc cấp tính có thể gây hoại tử tế bào gan, tích tụ mỡ ở gan và ngăn chặn sự bài tiết mật trong gan. 
• Trong tình trạng viêm gan nặng gan bị xơ hoá hoặc suy nặng, thậm chí có nguy cơ tử vong. 

Nguyên nhân và biến chứng của viêm gan do thuốc 

Thuốc có tác dụng chữa bệnh, nhưng do chưa nhận thức đúng và đầy đủ về cách sử dụng cũng như hậu quả của việc lạm dụng thuốc nên vô tình biến thuốc là nguyên nhân gây ra bệnh viêm gan. 

Mua và sử dụng, lạm dụng như các loại thuốc giảm đau, kháng sinh là nguyên nhân gây nên viêm gan do thuốc.

Một số thuốc gây tổn thương đến gan cần lưu ý: 

Thuốc giảm đau nhóm acetaminophen (paracetamol): Đây là nhóm thuốc thông dụng để giảm đau, hạ sốt. Tuy nhiên, nếu sử dụng thuốc với liều cao trên 4g/ngày và kéo dài sẽ gây viêm gan. 

Thuốc kháng viêm giảm đau không phải steroid (aspirin, diclofenac, ibuprofen, naproxen…): Tỷ lệ bệnh nhân bị tổn thương gan do nhóm thuốc này rất thấp nhưng do được sử dụng quá rộng rãi và kéo dài để trị đau nhức xương khớp cho nên được xếp vào một trong những thuốc chính gây tổn thương gan.

Thuốc kháng lao: Rifamycin, isoniazide, pyrazinamide,… đều là  những thuốc thường gây tổn thương gan. 

Thuốc Nam, thuốc Bắc (các loại “thuốc” trôi nổi không rõ nguồn gốc được rao bán trên mạng Internet): Nhiều người bệnh quan niệm thuốc bắc, thuốc nam rất lành tính. Tuy nhiên, cần hiểu rõ cả tác dụng phụ của các loại “thuốc” này, có trường hợp chúng có thể gây tổn thương gan nặng thậm chí suy gan cấp dẫn đến tử vong nếu sử dụng lâu dài và quá liều. 

Thuốc tẩy giun và một số thuốc khác như kháng sinh, thuốc trị nấm như ketoconazole, thuốc trị tăng mỡ máu, thuốc trị đái tháo đường, thuốc gây mê và còn nhiều loại thuốc khác nữa…

Chẩn đoán và điều trị 

Chẩn đoán

Khi người bệnh có những biểu hiện nghi ngờ là viêm gan, nên đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám.

Nếu có thể, người bệnh hãy cung cấp cho bác sĩ tiền sử bệnh, những loại thuốc đang sử dụng và các biểu hiện cụ thể. Từ đó, sẽ giúp bác sĩ xem các loại thuốc đó có ảnh hưởng, tổn hại gan hay không. 

Trên cơ sở đó bệnh nhân sẽ được làm các xét nghiệm về chức năng gan, mật, siêu âm gan. Trong một số trường hợp nghi ngờ và thật cần thiết bệnh nhân sẽ được tiến hành các cận lâm sàng khác (chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ hoặc sinh thiết gan…). 

Điều trị

Trên thực tế, việc ngừng loại thuốc gây ra bệnh chính là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho viêm gan do thuốc. Vì vậy, khi được chẩn đoán viêm gan do thuốc người bệnh hãy ngừng ngay các thuốc nghi ngờ gây độc hại cho gan, kết hợp với điều trị hỗ trợ và chế độ ăn uống hợp lý mới có thể làm cho bệnh thuyên giảm dần. 

Bệnh nhân mắc viêm gan cấp nên tránh vận động thể lực, sử dụng rượu, paracetamol và những chất gây độc gan khác. Ngoại trừ việc sử dụng N-acetylcysteine cho tình trạng ngộ độc gan do thuốc Paracetamol, không có thuốc giải độc nào đặc hiệu cho viêm gan do thuốc.

Đối với trường hợp tổn thương gan diễn tiến rất nặng dẫn đến suy gan cấp, gây ảnh hưởng đến tính mạng cần phải được điều trị hỗ trợ cho suy gan cấp và thậm chí là ghép gan mới cứu sống được người bệnh.

Phòng ngừa viêm gan do thuốc 

Tìm hiểu kỹ các loại thuốc, liều lượng dùng và cả các nguy cơ có thể mắc phải về các loại thuốc đang và sắp sử dụng. 

Tuyệt đối, không tự ý sử dụng thuốc khi chưa được bác sĩ thăm khám hoặc hướng dẫn. 

Trong trường hợp người bệnh cần phải sử dụng thuốc trong một thời gian dài và gây độc cho gan nên sử dụng kèm các thực phẩm bổ sung, thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ thiên nhiên đã được thử nghiệm lâm sàng để bảo vệ, hạ men, giải độc và tăng cường chức năng gan, giúp hoạt động chuyển hóa ở gan luôn đảm bảo. 

Các chuyên gia khuyến khích người bệnh nên siêu âm và theo dõi chức năng gan mỗi 3 – 6 tháng/lần để phát hiện các chuyển biến và có hướng điều trị kịp thời. 

Thay đổi lối sống lành mạnh như hạn chế rượu, bia, hạn chế ăn các món ăn nhiều dầu mỡ, hạn chế tiếp xúc với các chất độc trong không khí như khói bụi, thuốc sâu, phân bón…

Uống nhiều nước, bổ sung vitamin và các chất vi lượng cần thiết cho cơ thể như vitamin A, E, K, C… Kết hợp sử dụng các loại thực phẩm giúp thanh lọc gan như mướp đắng, tỏi, gấc,… giúp cho lá gan khỏe mạnh hơn. 

Hiện nay, bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh đang triển khai các gói khám tầm soát về bệnh lý gan mật, ung thư phù hợp với nhiều đối tượng có nguy cơ mắc bệnh khác nhau. Trong đó, gói tầm soát ung thư gan giúp phát hiện sớm ung thư từ khi chưa có triệu chứng. 

Với gói khám tầm soát gan mật, khách hàng sẽ có cơ hội kiểm tra sức khỏe lá gan của mình cũng như phát hiện các bệnh lý gan mật tiềm ẩn hay ung thư gan mà không có triệu chứng bất thường chỉ trong 1 lần thăm khám.

(theo Ths.Bs. Trần Minh Khôi 
Bệnh viện Đa Khoa Vạn Hạnh)

📥 Bệnh viện đa khoa Vạn Hạnh với tiêu chí “Người bệnh trên hết”
⏱⏱ Trên 2️⃣0️⃣ năm kinh nghiệm chữa trị đồng hành cùng bạn bảo vệ sức khỏe:
📞 Hotline 0️⃣2️⃣8️⃣.3️⃣8️⃣6️⃣3️⃣.2️⃣5️⃣5️⃣3️⃣
🌐 Website benhvienvanhanh.vn
🏫 Địa chỉ: 781/B1-B3-B5 Lê Hồng Phong, Phường 12, Quận 10, Hồ Chí Minh